Hala sportowa / 2022

Hala sportowa z 1000 osobową widownią w kontekście rozproszonej zabudowy jednorodzinnej może być sporym dysonansem przestrzennym.Szukając sposobu na nawiązanie dialogu z otoczeniem,zaproponowaliśmy architekturę stonowaną, jednorodną formalnie i szanującą osie symetrii istniejącego zespołu szkolnego.Skala prostopadłościennej, prawie pozbawionej detalu bryły,
poprzez zagłębienie w terenie została zmniejszona,a jej tektonika ograniczona do podcięcia dolnych narożników.„Miękki”, drewniany, naturalnie patynujący się na szaro siding elewacji stanowić będzie tło dla białych pni brzóz przesłaniających obiekt z trzech stron.Architektura ma być jednocześnie klasycyzująca i malarska, a przeźrocze ze szpaleru drzew sprzyjać będzie wtopieniu jej w krajobraz.

Budynek zaprojektowany został na planie kwadratu,którego północną połowę zajmuje pole gry,a południową widownia i hol wejściowy.Obiekt usytuowano na osi symetrii istniejącego zespołu szkoły i salki gimnastycznej. Oś tę utrzymuje też boisko główne „orlika” i kwadratowy plac wejściowy. Plac manewrowy przed przedszkolem,widownia na dachu małej hali z tarasem kawiarenki i siłownią na wolnym powietrzu zachowują proporcje kwadratu placu wejściowego, chociaż skomponowane są nieco swobodniej.Zespół kilku placów i boisk towarzyszących hali z widownią i małą salą ćwiczeń daje szansę na różnego rodzaju codzienne aktywności oraz organizowanie większych imprez. Z myślą o takich spotkaniach powierzchnie utwardzone zostały zacienione przez drzewa, a w miejscach, gdzie było to możliwe – głównie od wyciszonej strony zachodniej – zaprojektowano trawniki piknikowe.

1.Częściowe zagłębienie w terenie
Decyzją strategiczną przy projektowaniu było określenie poziomu płyty głównej hali. Budowa łącznika nad drogą przeciwpożarową ze względów funkcjonalnych i przestrzennych została odrzucona.Pomimo zwiększenia kosztów związanych z robotami ziemnymi i koniecznością wywozu gruntu zdecydowano się na utrzymanie boiska na poziomie tunelu prowadzącego do szkoły i na plac gospodarczy.Za takim rozwiązaniem przemawiało szereg czynników:

1. Z tunelu prowadzącego do hali wychodzi się wprost na płytę boiska i na podstawę trybun.
2. Uczestnicy zajęć szkolnych w drodze na boisko bez zmiany kondygnacji mogą skorzystać z szatni sportowych zlokalizowanych na tym samym poziomie.
3. Placyk gospodarczy dzięki wykorzystaniu naturalnego spadku terenu znajduje się na poziomie płyty i jest dostępny przez istniejący wjazd pomiędzy szkołą i istniejącą salą gimnastyczną. Zadaszony śmietnik
jest całkowicie niewidoczny dla osób postronnych. Większość dostaw na halę i do magazynów sportowych oraz wywóz odpadów odbywa się w jednym poziomie za pomocą wózków ręcznych i (dla ciężkich elementów) wózka widłowego. W rezultacie cały teren wokół hali został uwolniony i może zostać przeznaczony pod przestrzeń publiczną i zieleń.
4. Wejście z holu głównego (i z terenu) na trybuny odbywa się w połowie ich wysokości, co ułatwia zapełnianie i ewakuację 1000 osobowej widowni.
5. Ponad ścianami otaczającymi płytę boiska możliwy jest wgląd do wnętrza sali, a z górnej części widowni oprócz płyty głównej widać również usytuowane osiowo boisko „orlika”.
6. Bryła obiektu dzięki częściowemu zagłębieniu jest niższa i nie góruje nad otaczającą ją zabudową jednorodzinną. Utrzymanie małej sali na jednym poziomie z płytą główną może być bardzo pomocne podczas zawodów i turniejów, w czasie których salki ćwiczeń ruchowych wykorzystywane będą jako salki przeznaczone na rozgrzewkę zawodników. Przekrycie małej hali zostało wykorzystane do budowy widowni terenowej.

Żelbet
Część budynku poniżej poziomu gruntu została zaprojektowana w postaci szczelnej żelbetowej misy. Tego samego materiału użyto również w konstrukcji trybun, pod którymi ukryto szatnie, magazyny i sanitariaty. Oprócz zadań konstrukcyjnych, dzięki dużej bezwładności termicznej masa żelbetu pełnić będzie rolę akumulatora temperatury w cyklach dobowych i sezonowych. Stabilizuje to temperaturę wnętrza, zapobiegając nadmiernemu przegrzewaniu i wychładzaniu, a w połączeniu z nisko parametrycznym ogrzewaniem i chłodzeniem powierzchniowym bazującym na pompie ciepła ogranicza średnioroczne zużycie energii. Powierzchnie żelbetowe wykonane w klasie betonu architektonicznego pozostaną w większości niewykończone.
Drewno
Cała część nadziemna dużej i małej hali została zaprojektowana w konstrukcji szkieletowej drewnianej.Wszystkie cztery ściany hali zbudowane są z identycznych ram z drewna klejonego pokrytych zespolonymi płytami drewnianymi lub szkłem. Kształt przeszkleń zależy od nasłonecznienia elewacji oraz funkcji wnętrza i zewnętrza.
1. Elewacja północna jest w pełni przeszklona, nawet w warstwie konstrukcyjnej przekrycia. Dzięki temu miękkie, nie powodujące olśnienia i nagrzewania wnętrza północne światło może penetrować głęboko do wnętrza hali.
2. Elewacja wschodnia położona od strony ulicy posiada tylko jeden otwór służący do bezpośredniej ewakuacji z widowni. Wprowadzenie przeszkleń na ścianach czołowych płyty boiska utrudniłoby zawodnikom grę.
3. Otworowanie elewacji południowej jest kompromisem między potrzebą kontaktu holu głównego z placem wejściowym, a ochroną przed nadmiernym przegrzewaniem wnętrza. Zaprojektowano pięć symetrycznie rozmieszczonych, głęboko osadzonych otworów podkreślających oś kompozycyjną zespołu. Doświetlenie części administracyjnej ukryte zostało za żaluzjami, które powstały przez usunięcie co drugiej deski sidingu. Mimo południowej ekspozycji słońce nie przegrzewa wnętrza, a wgląd z biur na plac wejściowy jest bardzo dobry.

4. Do elewacji zachodniej przylega strefa, w której umieszczono siłownię na wolnym powietrzu, trawniki piknikowe, taras kawiarenki – bufetu oraz zamontowaną na dachu małej hali, małą widownię przeznaczoną do organizowania kameralnych spotkań i przedstawień oraz do relaksu na wolnym powietrzu.

Oddalenie od ulicy Traugutta i przesłonięcie przez bryłę hali chroni tę strefę przed hałasem. Elewacja w części ściany szczytowej boiska jest pełna, a otworowanie pojawia się na styku z holem głównym w pobliżu bufetu. Wzdłuż elewacji poprowadzono wyjście z szatni na boiska zewnętrzne.

Zespolone ścienne panele drewniane pokrywające ramy ścian wykończone są od zewnątrz klasycznym „dachówkowym” sidingiem wykonanym z desek modrzewiowych. Szarzenie drewna modrzewiowego w wyniku patynowania jest procesem, który w naturalny sposób zabezpiecza deski przed penetracją wilgoci i degradacją. Tempo szarzenia zależne jest od ekspozycji na promienie słoneczne
(szybsze w partiach nasłonecznionych wolniejsze w cieniu) dzięki czemu budynek ma naturalną, żywą i zmienną kolorystykę. Ściany i otwory obrysowane są twardym metalowym „outline’m”. Od środka płyty ścienne wykończone są trójwarstwową perforowaną płytą drewnianą znakomicie poprawiającą akustykę wnętrza.

Przekrycie hali zaprojektowano w postaci opartej na kwadratach struktury drewnianej pracującej w krótszym kierunku pomiędzy ramą północną a zwieńczeniem trybun.Trzymetrowa wysokość dźwigarów głównych dosztywnionych cięgnami i poprzecznymi drewnianymi stężeniami pozwala na optymalizację zużycia drewna konstrukcyjnego. Dzięki częściowemu zagłębieniu w ziemi, mimo wysokiej konstrukcji bryła hali nie przekracza 9 m – wysokości porównywalnej z sąsiednią zabudową.Ażurową warstwę konstrukcyjną dachu wykorzystano do przeprowadzenia instalacji (wentylacja, oświetlenie, nagłośnienie, układy jezdne kurtyn) dostępnych z pomostów roboczych.

Należy pamiętać, że od czasu podjęcia decyzji o planowanej inwestycji,poprzez czas przygotowania warunków, ogłoszenie konkursu i prace projektowe minęło wiele miesięcy. Tymczasem dynamika rynku budowlanego, gwałtowny wzrost cen materiałów i usług w ciągu tego czasu i bezprecedensowa od wielu lat inflacja z pewnością daleko zmieniają zakładany budżet. Nie można o tym zapominać.

Budynek jest najbardziej zwartą bryłą jaką przy takim programie można było uzyskać. Dodatkowo znaczna jego część jest zagłębiona w gruncie, a część nadziemną zaprojektowano z zachowaniem bardzo dobrych parametrów cieplnych. Pomimo tego, przy takiej kubaturze i liczbie użytkowników zapotrzebowanie na ciepło i chłód będzie duże.Założenia konkursu mówią wyraźnie, że pożądane jest stosowanie rozwiązań technicznych i technologicznych zmierzających do zminimalizowania kosztów eksploatacyjnych, a nawet realizacja budynku energooszczędnego. Stoi to niestety w sprzeczności z założeniem ograniczania kosztów inwestycyjnych, zatem zasadnicze decyzje projektowe w tym zakresie muszą być podejmowane w ścisłej współpracy z Inwestorem.

1. Zastosowanie pompy ciepła jest rozwiązaniem najtańszym w eksploatacji, ale nie inwestycyjnie. Dodatkowo w praktyce wymusza zainstalowanie paneli fotowoltaicznych. Pompa gruntowa ma stałe
parametry pracy w ciągu roku, ale jest znacznie droższa w realizacji w stosunku do pompy powietrznej. Skierowanie olbrzymiej większości otworów na stronę północną zapobiega przegrzewaniu wnętrza, ale należy pamiętać, że wobec ocieplania się klimatu konieczne jest przynajmniej częściowe schładzanie budynku. To dodatkowo przemawia za zastosowaniem pompy ciepła.

2. Utrzymanie hali tej wielkości przekracza budżet każdej szkoły.Przynajmniej częściowe samofinansowanie będzie możliwe tylko poprzez wykorzystanie obiektu do późnych godzin wieczornych. W tej sytuacji
logiczne jest zastosowanie magazynów energii z paneli fotowoltaicznych,ponieważ właśnie w godzinach wieczornych jej zużycie na oświetlenie i ciepłą wodę użytkową będzie najwyższe.

3. Wodę deszczową można używać tylko do nawadniania terenów zielonych. Można też przez cały rok wykorzystywać jako wodę szarą do spłukiwania toalet. W obliczu coraz większych braków i wzrostów kosztów wody jest to uzasadnione ekonomicznie, ale droższe inwestycyjnie.

4. W zakresie wyboru armatury sanitarnej wiadomo, że dość drogie w zakupie baterie umywalkowe i prysznicowe dozujące wodę zwracają się bardzo szybko w trakcie eksploatacji.

Można by podać także wiele przykładów z zakresu instalacji niskoprądowych, sterowania oświetleniem itd.

Jako zespół projektowy jesteśmy zdecydowanie zwolennikami optymalizacji kosztów w kontekście wieloletnim, uwzględniającym koszty eksploatacji obiektu.