Centrum Usług Środowiskowych / 2023

Czteropasmowa jezdnia obsadzona zielenią wzdłuż pasa drogowego, podłużna działka, istniejący pawilon o układzie podłużnym oraz trzy bloki mieszkalne tworzące pasmo-to elementy, które znalazły swoją kontynuację w strukturze Centrum Usług Środowiskowych.

Ta decyzja nie opiera się tylko na przesłankach formalnych. Dla funkcji mieszkalnych i rehabilitacyjnych Centrum niezbędne jest zapewnienie dużej ilości niezależnych, łatwo dostępnych pomieszczeń.

W obiekcie dwutraktowym o konstrukcji słupowo-ryglowej z nawami o jednakowej szerokości warunek ten można spełnić praktycznie tylko w układzie korytarzowym. Pas większych pomieszczeń zajmuje szerokość jednej nawy, a druga nawa została podzielona na korytarze wystarczająco szerokie, aby umożliwić swobodne poruszanie się wózkami inwalidzkimi i łóżkami oraz na pas z mniejszymi pomieszczeniami i przestrzeniami komunikacyjnymi.

Prosty układ funkcjonalny ma na celu ułatwienie orientacji i przemieszczania się osobom niepełnosprawnym w budynku. Aby uniknąć wrażenia „korytarzowca”, pawilony A i B zostały przesunięte względem siebie w taki sposób, że pas pomocniczy jednego pawilonu przechodzi płynnie w pas pomocniczy drugiego, a główne korytarze znajdują się na północ i południe od tego pasa. Dzięki temu korytarze są krótsze i do – świetlone na obu końcach przez przeszklenia, które otwierają się na otaczającą zieleń. Światło jest również wprowadzane do przestrzeni komunikacyjnych za pomocą świetlików dachowych i oświetlenia nad drzwiami.

Elewacje zewnętrzne są wyrównane ze ścianami korytarzy. Okna i drzwi mają takie same proporcje,a wykończenie stanowi taka sama drewniana okładzina. W rezultacie granica między wnętrzem a otoczeniem zaciera się. Ciągi komunikacyjne są kontynuowane w strefie ogrodu i dzielą go na różne funkcjonalnie obszary. Podziały wewnętrzne i ogrodowe znajdują swoje odzwierciedlenie na ścianach szczytowych i
dachach.

Zachowano większość drzew na terenie inwestycji. W centralnej części działki powstaje ogród, który staje się sercem całego kompleksu. Dojazd do segmentów A i B, z parkingiem na dwanaście miejsc dla niepełnosprawnych oraz miejscem do manewrowania jest zlokalizowany po północno-wschodniej stronie działki. Segment “C” posiada niezależny wjazd i parking od strony południowo-zachodniej. Do czasu jego realizacji część zachodnia działki pozostanie ogrodem „w stylu angielskim”.

Powierzchnia terenu została łagodnie podniesiona od wschodniego narożnika do centralnej części kompleksu, gdzie znajduje się główne wejście. Ten sam poziom, umożliwiający osobom poruszającym się na
wózkach inwalidzkich bezpośredni dostęp do ogrodu, jest zachowany aż do zachodniej ściany szczytowej segmentu B. Dalej w kierunku zachodnim teren stopniowo powraca do pierwotnego poziomu gruntu.

Ogród stanowi serce całego kompleksu. Ponieważ ściany szczytowe korytarzy są w pełni przeszklone, po wyjściu z każdego pomieszczenia widoczny jest przynajmniej mały fragment ogrodu. Im dalej na południo – wy zachód przemieszczają się osoby korzystające z korytarza, tym większa część ogrodu będzie się przed nimi odsłaniać. Na ogród skierowane są również otwory z werandy kawiarni oraz ogrodu zimowego znajdu – jącego się nad nią w południowo-zachodnim narożniku segmentu B.

Główne ścieżki w ogrodzie wydzielają strefy odpowiadające szerokości funkcjonalnych pasów budynków. Środkowy pas jest przeznaczony na ogród deszczowy, który gromadzi wodę opadową z wszystkich
utwardzonych powierzchni na terenie działki. Na południe od niego zaprojektowano herbarium – ogród ziołowy i sensoryczny, który ma stymulować nie tylko wzrok, ale także zmysły zapachu i dotyku. Na północ
od ogrodu deszczowego znajduje się pas warzywniaka, gdzie Uczestnicy będą mogli prowadzić własne uprawy. Część „grządek” będzie podniesiona w celu ułatwienia dostępu do roślin osobom poruszającym się
na wózkach. W pasach zewnętrznych zostanie posadzona zieleń izolacyjna (drzewa i krzewy), która zasłoni wnętrze ogrodu przed bezpośrednim widokiem z okien mieszkań po północnej stronie. Od strony ruchliwej drogi zaprojektowano szklaną barierę akustyczną.

Przebywanie i praca w ogrodzie ma stanowić integralną część procesu rehabilitacji. Ma on również zapewnić Uczestnikom kontakt z naturą, poczucie bezpieczeństwa i przynależności do miejsca, w którym co –
dziennie będą mogli obserwować rozwijające się własnoręcznie posadzone rośliny. Forma półotwartego ogrodu zapewnia mieszkańcom poczucie prywatności, a jednocześnie umożliwia kontakt ze światłem zewnętrznym, co pomaga obu stronom przyzwyczajać się do siebie nawzajem. W Polsce takie ośrodki jak Centrum Usług Środowiskowych nadal muszą, niestety, oprócz pomocy dla podopiecznych,
udowadniać światu ich piękną odmienność”.

Przebywanie i praca w ogrodzie ma stanowić integralną część procesu rehabilitacji. Ma on również zapewnić Uczestnikom kontakt z naturą, poczucie bezpieczeństwa i przynależności do miejsca, w którym co –dziennie będą mogli obserwować rozwijające się własnoręcznie posadzone rośliny.

Forma półotwartego ogrodu zapewnia mieszkańcom poczucie prywatności, a jednocześnie umożliwia kontakt ze światłem zewnętrznym, co pomaga obu stronom przyzwyczajać się do siebie nawzajem. W Polsce
takie ośrodki jak Centrum Usług Środowiskowych nadal muszą, niestety, oprócz pomocy dla podopiecznych,udowadniać światu ich piękną odmienność”.

W strukturze podziału funkcji zastosowano zasadę stopniowego przechodzenia od strefy publicznej do prywatnej. Szklana bariera akustyczna umożliwia obserwowanie ogrodu i odbywających się w nim aktywności.Przy granicy ogrodu z budynkiem zaprojektowano kawiarnię/piekarnię, w której serwowane będą wyroby Uczestników. Wejście do kawiarni znajduje się od strony ulicy poprzez rodzaj werandy, na której można umieścić część stolików. Weranda jest przedłużeniem ogrodu ziołowego i posiada panoramiczne poziome okno, z którego rozciąga się widok na zachód. Kawiarnia w określonych godzinach jest ogólnie dostępna i pozwala na nawiązywanie bezpośrednich kontaktów z osobami spoza Centrum.

Pomieszczenia dla uczestników, którzy korzystają z ośrodka tylko w ciągu dnia, podczas rehabilitacji i różnych zajęć, znajdują się na parterze. Konstrukcja budynku umożliwia zamianę ścian działowych w każdym z traktów na ścianki przesuwne, co pozwala na łączenie wybranych pomieszczeń w celu prowadzenia działań wymagających większej przestrzeni. W razie potrzeby przebudowy można w łatwy sposób dokonać zmian wielkości i funkcji pomieszczeń.

Strefa stałego pobytu mieszcząca się na piętrze dostępna jest przez trzy klatki schodowe i przelotową windę do przewozu osób o ograniczonej sprawności ruchowej, która znajduje się w centrum układu i otwiera
się bezpośrednio na korytarze obu segmentów. W południowo-zachodnim narożniku z widokiem na ogród zaprojektowano ogród zimowy, doświetlany przez przeszklony dach.

Układ funkcjonalny zapewnia kontrolę dostępu i pełne bezpieczeństwo Uczestników, ale w określonych sytuacjach możliwe jest organizowanie spotkań integracyjnych z osobami spoza Centrum zarówno w wybranych pomieszczeniach Centrum, jak i w ogrodzie.

Mimo bardzo czytelnej struktury przestrzennej część Uczestników może napotykać trudności w odnalezieniu poszczególnych pomieszczeń, dlatego w porozumieniu ze specjalistami należy stworzyć system identyfikacji przestrzeni opierający się na kolorze, kształcie i dotyku, zarówno w zakresie wybranych odcinków korytarzy, jak i drzwi do pomieszczeń.